Uydulara füze ihtimali akıllara getirdi: Uzayda savaş çıkarsa nasıl etkileniriz?

Uzay tabanlı teknolojiler günlük yaşamda önemli yer tutuyor. GPS navigasyonundan kara ve deniz taşımacılığına, TV yayınlarından telekomünikasyona kadar birçok unsur uzay tabanlı teknolojilere bağımlı. Ayrıca küresel finans piyasaları, bankacılık sistemi, hava durumu tahminleri hatta askeri operasyonlar da uydu teknolojilerine ihtiyaç duymakta. Ancak Ukrayna Savaşı devam ederken, Rus yetkililerin uzayda bulunan uyduları vurmakla ilgili söylemleri, akıllara uydular vurulursa neler olabileceği ile ilgili senaryoları getirdi. 

Daha önce Rusya, Çin ve Hindistan kendi uydularını vursalar da bugüne kadar hiçbir ülke bir düşman uydusuna füze saldırısı gerçekleştirmedi. Mississippi Üniversitesi Uzay Hukuku programının eş direktörü Michelle Hanlon, "Rusya'nın bu söylemi, bizi daha önce hiç bulunmadığımız bir eşiğe getirdi. Her zaman bunun olabileceğine dair bir his vardı, ancak hiç kimse bunu gerçekten yüksek sesle yapabileceğini söylemedi" diyor.

'BİRİSİ UZAYDA UYDULARI VURMAYI BAŞLARSA...'

Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşta Ukrayna ordusu, geniş bant internet hizmetini Elon Musk'a ait SpaceX firmasının alçak Dünya yörüngesindeki Starlink uydu ağından alıyor. Maxar gibi sivil firmalar, uydular sayesinde savaşın anlık görüntülerini paylaşıyor. Ukrayna'daki on binlerce iletişim cihazı ise, ABD uydu iletişim devi Iridium'un uydu ağına güveniyor. Iridium CEO'su Matt Desch, yaptığı açıklamada "Herhangi bir nedenle uzayda herhangi bir şeyi vurmaktan bahsetmek gerçekten sorumsuzluk. Birisi uzayda uyduları vurmaya başlarsa, bunun uzayı hızla kullanılmaz hale getireceğini düşünürdüm" diyor.

Peki uzaydaki uydular vurulabilir mi? 1972 yılında imzalanan 'Uluslararası Sorumluluk Sözleşmesi'ne göre uzaydaki herhangi bir nesneye zarar verilmesi halinde tazminat ödenmesi zorunlu. Mississippi Üniversitesi'nden Michelle Hanlon "ABD'ye ait bir uzay nesnesini vurulması halinde ABD'nin cevap verme hakkı doğar" diyor. Ancak bazı hukukçulara göre olayın gerçekleşmesi halinde yasal yönden birçok belirsizlik söz konusu.

UYDU SAVAR FÜZELER İLE VURULAN UYDULAR

Rusya geçtiğimiz yıl, yörüngede bulunan kendilerine ait bir uydu üzerinde uydu savar füzesini test etti. Vurulan uydu parçalara ayrıldı ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nu da tehdit eden 1500 kadar enkaz parçası uzaya saçıldı. Çin ve Hindistan da bu tarz füzeleri deneyerek kendilerine ait uydular vurdular. 2007 yılında yapılan Çin'in denemesi yüzünden 600'den fazla irili ufaklı uzay enkazı yörüngeye savruldu.

Uyduların en büyük düşmanı, bu uydu savar füzelerden çok uzayda başıboş dolaşan enkaz parçaları. Bir uydunun vurulmasıyla saçılan yüzlerce parça, birçok uyduya zarar verebilir. Geçtiğimiz yıllarda pirinç tanesinden bile ufak bir uzay çöpünün Uluslararası Uzay İstasyonu'na çarpması sonucu istasyon uzun süre hava kaçırmıştı. Bunun yanında istasyon, Rusya'nın vurduğu uydudan arta kalan parçalardan kaçınmak için acil durum manevraları yapmak zorunda kalmıştı.

Uydular sadece füze ve uzay enkazlarının da tehdidi altında değil. Çin geçtiğimiz yıl uzaya kıskaç kolları olan bir katil uydu yolladı. Yapılan testte katil uydu, kıskaçları sayesinde Çin'e ait bir uyduyu başarıyla yörüngeden çıkardı.

ABD Uzay Kuvvetleri Kurmay Başkanı General Nina Armagno, "Uzayda çıkacak bir savaşı belki gözlerimizle göremeyeceğiz ancak kesinlikle çok net bir şekilde hissedeceğiz" diyerek uyduların zarar görmesi halinde günlük yaşamın yakından etkileneceğini dile getiriyor. Uyduların yok edilmesi, bankacılık sisteminin ve iletişim hatlarının çökmesi, taşımacılık ve ticaret faaliyetlerinin durması, hava tahminlerinin yapılamaması ve askeri operasyonların icra edilememesi gibi sonuçlar doğurabilir.

Birleşmiş Milletler verilerine göre Ocak 2022 itibarıyla 8 bin 261 uydu Dünya yörüngesinde bulunuyor. Bu uyduların büyük bir kısmı iletişim ve gözlem amaçlı. Elon Musk'a ait Starlink firmasının iletişim uydularının sayısı her geçen gün artmakta. Bilim insanları bu artış yüzünden 10 yıl içinde yörüngedeki uydu sayısının 100 bini bulmasını bekliyor.

Kaynaklar: Reuters, The Guardian, Financial Times, Geospatialworld

Kaynak: Web Özel