TikTok Türkiye'de yasaklanabilir mi?

Dünyada ve Türkiye'de milyonlarca kullanıcıya sahip olan TikTok'un yasaklanması konusu Twitter'da gündem oldu. Sosyal eğlence platformu TikTok'un Türkiye'deki kullanıcı sayısı 28,4 milyon (Şubat 2019); Hindistan ve ABD'den sonra dünyada üçüncü sırada. Peki milyonlarca kullanıcıya sahip TikTok Türkiye'de yasaklanır ya da yasaklanabilir mi? Bir yer sağlayıcının görevi nedir? Bir sitenin erişime kapatılmasının yasal altyapısı nedir? Bazı sosyal medya kullanıcıları bunun kapatılmasını isterken bazı sosyal medya kullanıcıları neden TikTok'un kapatılmasını istemiyor?

TİKTOK NEDİR?

75 milyar dolar piyasa değeriyle dünyanın en değerli start-up'ı olan Çin firması ByteDance'e ait. Tik Tok, uygulama içerisinde yer alan yüzlerce görsel ve ses efektleriyle kısa videolar çekmenize yarayan bir sosyal ağ uygulamasıdır. Çektiğiniz kısa videoları dilerseniz Tik Tok içerisinden dilerseniz de Facebook, Instagram ve Twitter gibi diğer sosyal ağlardan paylaşabilirsiniz. Bu sosyal ağ uygulamasıyla sadece sizin çektiğiniz videoları değil, başka kullanıcıların paylaştığı videoları da izleyebilirsiniz. Eğer hala Tik Tok uygulamasını indirmediyseniz yazının başında yer alan uygulama tanıtım kartlarından işletim sisteminizi dikkate alarak indirebilirsiniz. 

Beğendiğiniz müzikleri, çektiğiniz kısa videoya ücretsiz bir şekilde ekleyebilirsiniz uygulama içerisinde pop, rock, rap, elektronik, R&B, country gibi bir çok müzik kategorisi bulunmakta.

TİKTOK NEDEN GÜNDEM OLDU?

Twitter kullanıcılarının bazıları, TikTok'un gençliği yozlaştırdığını, toplumsal değerleri ve toplumu dejenere ettiğini savunarak TikTok'un yasaklanmasını istiyor.

Bazı Twitter kullanıcıları da bu uygulamanın son derece masum olduğunu ve insanların bu platformda sadece eğlendiğini savunuyor.

TİKTOK'UN YASAKLANDIĞI ÜLKELER?

TikTok porno içerik yaydığı suçlamasıyla 2019 Şubat'ta Bangladeş'te de yasaklanmıştı. Tiktok'un sahibi olan Çin merkezli ByteDance şirketi, yasa dışı olarak çocukların bilgilerini topladığı gerekçesiyle ABD'de 5,7 milyon dolar para cezasına çarptırılmıştı.

TikTok uygulaması 'kültürel bozulmaya' yol açtığı iddiasıyla Hindistan'da Nisan 2019'da yasaklanmıştı ve uygulama marketlerden kaldırılmıştı. Hindistan'da 120 milyon kullanıcıya sahip TikTok, günlük 500 bin dolar kaybetmişti. Aynı ay içerisinde Hindistan hükümeti yasağı kaldırmış ve TikTok uygulama marketlerinde yeniden yerini almıştı. Bu yasağın kalkmasının arkasındaki neden ise geliştiricilerin, uygunsuz içerikleri tespit eden bir algoritmanın geliştirildiğini açıklamasıydı.

Geçen hafta dünya basınında yer alan haberlere göre; TikTok artık Çin'i rahatsız edecek içerikleri gözden geçirecek ve gerektiğinde sansür uygulayacak. The Guardian gazetesi tarafından ortaya çıkarılan bir belgeye göre TikTok Çin'de sansürleniyor. Çin hükümeti, platformlardan kullanıcılar tarafından yüklenen tüm videoların gözden geçirilmesini istedi. Guardian'deki habere göre; Çin hükümetinin sansür isteğinin kapsamının büyük bir çoğunluğu "nefret söylemi ve din". Konuyla ilgili açıklama yapan TikTok'un sahibi olan ByteDance ise, The Guardian'a sızan belgelerin eski tarihli olduğunu söylemişti.

TİKTOK TÜRKİYE'DE YASAKLANABİLİR Mİ?

Türkiye'de 5651 sayılı kanun içe­rik sağ­la­yı­cı, yer sağ­la­yı­cı, eri­şim sağ­la­yı­cı ve top­lu kul­la­nım sağ­la­yı­cı­la­rın yü­küm­lü­lük ve so­rum­lu­luk­la­rı ile in­ter­net or­ta­mın­da iş­le­nen be­lir­li suç­lar­la içe­rik, yer ve eri­şim sağ­la­yı­cı­la­rı üze­rin­den mü­ca­de­le­ye iliş­kin esas ve usulleri düzenler. Bu Ka­nu­nun uy­gu­la­ma­sın­dan Ulaş­tır­ma ve Altyapı Ba­kan­lı­ğı­ sorumludur. Bakanlık bün­ye­sin­de bu­lu­nan Te­le­ko­mü­ni­kas­yon İle­ti­şim Baş­kan­lı­ğı­ ise internet mecrasından sorumludur. 

Peki TikTok nedir? TikTok bir yer sağlayıcıdır. 5651 sayılı kanunda yer sağlayıcı şöyle ifade edilir; hiz­met ve içe­rik­le­ri ba­rın­dı­ran sis­tem­le­ri sağ­la­yan ve­ya iş­le­ten ger­çek ve­ya tü­zel ki­şi­le­r.

Peki kanuna göre yer sağlayıcının yükümlülükleri neler?

Yer sağ­la­yı­cı, yer sağ­la­dı­ğı içe­ri­ği kon­trol et­mek ve­ya hu­ku­ka ay­kı­rı bir fa­ali­ye­tin söz ko­nu­su olup ol­ma­dı­ğı­nı araş­tır­mak­la yü­küm­lü de­ğil­dir. Yer sağ­la­yı­cı, yer sağ­la­dı­ğı hu­ku­ka ay­kı­rı içe­rik­ten, ce­za so­rum­lu­lu­ğu ile il­gi­li hü­küm­ler sak­lı kal­mak kay­dıy­la, bu Ka­nu­nun 8. (eri­şi­min en­gel­len­me­si ka­ra­rı ve ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si) ve 9. (içe­ri­ğin ya­yın­dan çı­ka­rıl­ma­sı ve ce­vap hak­kı ) mad­de­le­ri­ne gö­re ha­ber­dar edil­me­si ha­lin­de ve tek­nik ola­rak im­kân bu­lun­du­ğu öl­çü­de hu­ku­ka ay­kı­rı içe­ri­ği ya­yın­dan kal­dır­mak­la yü­küm­lü­dür.

Eri­şi­min en­gel­len­me­si ka­ra­rı ve ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si

Erişim engelleme kararı verilebilecek suçlar, kanunun 8. maddesinde sınırlı sayıda (numerus clausus) belirtilmiştir. Bu suçlardan Atatürk’ün hatırasına hakaret ve sövme suçu 5816 sayılı kanunda, diğerleri ise TCK’da düzenlenmiştir. Aşağıda belirtilen bu suçlar dışında 5651 sayılı kanun çerçevesinde erişim engelleme kararı verilemeyecektir.

1) İn­ti­ha­ra yön­len­dir­me 

2) Ço­cuk­la­rın cin­sel is­tis­ma­rı 

3) Uyuş­tu­ru­cu ve­ya uya­rı­cı mad­de kul­la­nıl­ma­sı­nı ko­lay­laş­tır­ma,

4) Sağ­lık için teh­li­ke­li mad­de te­mi­ni,

5) Müs­teh­cen­lik,

6) Fu­huş,

7) Ku­mar oy­nan­ma­sı için yer ve im­kân sağ­la­ma,

8) Atatürk’ün hatırasına hakaret veya sövme

İçe­ri­ğin ya­yın­dan çı­ka­rıl­ma­sı ve ce­vap hak­kı

 İçe­rik ne­de­niy­le hak­la­rı ihlâl edil­di­ği­ni id­dia eden ki­şi, içe­rik sağ­la­yı­cı­sı­na, bu­na ula­şa­ma­ma­sı ha­lin­de yer sağ­la­yı­cı­sı­na baş­vu­ra­rak ken­di­si­ne iliş­kin içe­ri­ğin ya­yın­dan çı­ka­rıl­ma­sı­nı ve ya­yın­da­ki kap­sa­mın­dan faz­la ol­ma­mak üze­re ha­zır­la­dı­ğı ce­va­bı bir haf­ta sü­rey­le in­ter­net or­ta­mın­da ya­yım­lan­ma­sı­nı is­te­ye­bi­lir. İçe­rik ve­ya yer sağ­la­yı­cı ken­di­si­ne ulaş­tı­ğı ta­rih­ten iti­ba­ren iki gün için­de, ta­le­bi ye­ri­ne ge­ti­rir. Bu sü­re zar­fın­da ta­lep ye­ri­ne ge­ti­ril­me­di­ği tak­dir­de red­de­dil­miş sa­yı­lır.

Ta­le­bin red­de­dil­miş sa­yıl­ma­sı ha­lin­de, ki­şi on­beş gün için­de yer­le­şim ye­ri sulh ce­za mah­ke­me­si­ne baş­vu­ra­rak, içe­ri­ğin ya­yın­dan çı­ka­rıl­ma­sı­na ve ya­yın­da­ki kap­sa­mın­dan faz­la ol­ma­mak üze­re ha­zır­la­dı­ğı ce­va­bın bir haf­ta sü­rey­le in­ter­net or­ta­mın­da ya­yım­lan­ma­sı­na ka­rar ve­ril­me­si­ni is­te­ye­bi­lir. Sulh ce­za hâki­mi bu ta­le­bi üç gün için­de du­ruş­ma yap­mak­sı­zın ka­ra­ra bağ­lar. Sulh ce­za hâki­mi­nin ka­ra­rı­na kar­şı Ce­za Mu­ha­ke­me­si Ka­nu­nu hü­küm­le­ri­ne gö­re iti­raz yo­lu­na gi­di­le­bi­lir. 

Sulh ce­za hâ­ki­mi­nin ke­sin­le­şen ka­ra­rı­nın, bi­rin­ci fık­ra­ya gö­re ya­pı­lan baş­vu­ru­yu ye­ri­ne ge­tir­me­yen içe­rik ve­ya yer sağ­la­yı­cı­sı­na teb­li­ğin­den iti­ba­ren iki gün için­de içe­rik ya­yın­dan çı­ka­rı­la­rak ha­zır­la­nan ce­va­bın ya­yım­lan­ma­sı­na baş­la­nır. 

Sulh ce­za hâki­mi­nin ka­ra­rı­nı bu mad­de­de be­lir­ti­len şart­la­ra uy­gun ola­rak ve sü­re­sin­de ye­ri­ne ge­tir­me­yen so­rum­lu ki­şi, al­tı ay­dan iki yı­la ka­dar ha­pis ce­za­sı ile ce­za­lan­dı­rı­lır. İçe­rik ve­ya yer sağ­la­yı­cı­nın tü­zel ki­şi ol­ma­sı ha­lin­de, bu fık­ra hük­mü ya­yın so­rum­lu­su hak­kın­da uy­gu­la­nır.

Adli mercilerin kararıyla erişimin engellenmesi

Kanunun 8/2 maddesi, erişim engelleme kararı verecek adli mercileri düzenlemiştir. Buna göre, erişimin engelleme kararı, kural olarak soruşturma aşamasında sulh ceza hâkimi tarafından; kovuşturma aşamasında ise kovuşturmayı yürüten mahkeme tarafından verilecektir. Bununla birlikte, sadece soruşturma aşamasına özgü olarak, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısı tarafından da erişimin engellenmesine karar verilebilecektir. Ancak bu durumda Cumhuriyet Savcısı, kararını 24 s­at içinde hâkimin onayına sunmak ve hâkim de kararını en geç 24 saat içinde vermek durumundadır. Bu süre içinde kararın hâkim tarafından onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet Savcısı tarafından derhal kaldırılacaktır. Hâkim Cumhuriyet Savcısı veya mahkeme tarafından verilen erişimin engellenmesi kararlarının birer örneği, erişimin engellenmesi kararının uygulanması için gereken işlemlerin yapılmasını sağlamak üzere Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na (TİB) gönderilecektir. Böylece, erişim engelleme kararını alan adli merciler, bu kararlarını doğrudan tek tek tüm erişim sağlayıcılara (internet servis sağlayıcı – ISS) göndermek yerine, sadece TİB’e göndermekle yetinecek, bu kararların ISS’lere ulaştırılmasını ise TİB üstlenecektir. Yönetmelikte, TİB’in erişim engelleme kararlarını, ISS’lere elektronik ortamda göndereceği düzenlenmiştir. Ayrıca, adli mercilerce alınan erişim engelleme kararlarının yerine getirilmemesi halinde, erişim sağlayıcıların sorumluları hakkında 6 ay ile 2 yıl arası hapis cezası verileceği düzenlenmiştir.

TİB'in de adli mercilerin kararına ihtiyaç duymaksızın kendiliğinden erişimi engelleme karar verilme yetkisi vardır.