5 SORU 5 CEVAP | Kriz büyüyor... Facebook neden haber silmeye başladı?
Facebook'un Avustralya'daki medya içeriklerini platformundan kaldırması dünyanın gündemine oturdu. Dünyanın dört bir yanında yayıncılar Facebook'a ateş püskürüyor. Facebook neden haber silmeye başladı?
1) Facebook ne yaptı?
Avustralya’da önümüzdeki günlerde mecliste onaylanması beklenen yeni bir kanuna göre Google ve Facebook, platformundaki içerikler için dijital yayıncılara para ödeyecek. Facebook bu yasaya karşı Avustralyalı kullanıcıların haber paylaşmasına veya herhangi bir medya içeriği görmesine izin vermiyor.
2) Yasa neyi ön görüyor?
Media Bargaining Code isimli kanuna göre yayıncılar bireysel olarak veya kolektif bir şekilde Google veya Facebook ile anlaşabilecekler. Eğer taraflar fiyatta anlaşamazlarsa bir arabulucu devreye girecek. Facebook veya Google görüşmelerde taraflarla anlaşmazsa 10 milyon dolara kadar ceza ödeyecek. Ayrıca yasaya göre taraflar gösterim algoritmalarında bir değişiklik yaparsa bunu yayıncılara bildirmek zorunda kalacak. Kanuna göre Facebook ve Google haber içeriği üzerinden elde ettikleri kullanıcı datalarını da medya şirketleri ile paylaşmak durumunda kalacak.
Avustralya Maliye Bakanı Josh Frydenberg Facebook'un kararının kabul edilemez olduğunu söyledi. Fotoğraf: Reuters
3) Avustralya’daki durum neden bir krize dönüştü?
Aslında Avrupa Birliği’nde de yayıncılar ile Facebook-Google arasında soğuk rüzgarlar esiyor fakat Avrupa Birliği’nin önümüzdeki haziran ayında devreye alacağı telif hakları yasası sebebiyle dijital yayıncılar ile anlaşmalar imzalanıyor.
Avustralya’daki kanun daha çok rekabet hukukuna dayanıyor ve Facebook’un Avrupa’da ödeyeceğinden çok daha fazla bir miktarı yayıncılara ödemesi gerekiyor. Örneğin Google, Fransa Yayıncılar Birliği ile imzaladığı sözleşmeye göre önümüzdeki üç yıl için Fransız medya kuruluşlarına 76 milyon dolar ödeyecek.
Avustralya rekabet otoritesinin hesabına göre Avusturalya’da harcanan her 100 birimlik reklam harcamasının 3’te 1’i Google-Facebook’a gidiyor.
Avustralyalı politikacılar ise tekel konumdaki bu iki şirketin yayıncılara adil bir gelir aktarımında bulunmadığını düşünüyor.
4) Facebook’un bu tavrına tepkiler ne oldu?
Avustralya’daki hemen hemen her yayıncı karara büyük tepki gösterirken Google ve Facebook ile fırtınalı bir geçmişi olan Avrupalı yayıncılar da tepkilerini hemen dile getirdi. İngiltere Haber Medyası Derneği (NMA), “Facebook’un yaptığı klasik tekelleşme yaklaşımıdır” derken Daily Mail gazetesi, “Facebook’un kararı karşısında şok olduk” ifadelerini kullandı. Guardian derin bir endişe içinde süreci izlediklerini söylerken İngiltere Parlamentosu Dijital, Kültür, Spor ve Medya Komitesi başkanı Julian Knight, “Facebook kabadayı gibi harekete ediyor” diye konuştu. Almanya Gazete-Dijital Yayıncıları Birliği (BDZV) Facebook’un gücünün sınırlandırılması gerektiğini söyledi.
5) Facebook’un cevabı ne oldu?
Facebook Avustralya’da medya içeriklerini kaldırması üzerine yaptığı açıklamada, “Yasa açık olmadığı için tüm içeriği kaldırdık. Netleşince kaldırdığımız sayfalar varsa onları geri koyacağız” ifadelerini kullandı. Şirket platformundaki haberlerin medya şirketlerine görünürlük sağladığını ve şirketlerin bundan para kazandığını söylüyor. Bu sebepten ötürü şimdilik kararından geri adım atmıyor.
Google ise önceki tehditlerini de yutarak bazı yayıncılarla anlaşma yolunu seçti. Firma Avustralya ve İngiltere’nin en büyük yayın kuruluşlarından News Corp ile görüşmelerini tamamladı.
YORUM: KİM HAKLI?
Facebook ile Avustralya hükümeti arasında yaşananları Bilgi Üniversitesi'nde Medya Yönetimi üzerine dersler veren Dr. Sarphan Uzunoğlu Haberglobal.com.tr'ye yorumladı. Uzunoğlu, devletlerin vergilendirme veya ücret alma gibi yöntemler yerine medya sektörüne yönelik çözümcü yaklaşıklar üretmesi gerektiğini söyledi.
Uzunoğlu, "Örneğin İngiltere İşçi Partisi eski lideri Jeremy Corbyn’in BBC’nin sosyal medya hâli gibi bir kamusal ticarilikten arındırılmış mecra fikri vardı. Haberin ve bilginin platformların elinden kurtarılması için makul bir fikirdi bu. Bana devletler bu gibi şekillerde müdahale ederse daha uygun sonuçlar ortaya çıkar gibi geliyor. Yine de platformların ellerini kollarını sallayarak reklam pazarının belirleyicisi olmaları, bu sırada yayıncıların da abonelik ve benzeri modellerle alternatif oluşturamamalarına karşı Avustralya’nın ve diğer devletlerin çabaları en azından sorunun farkında olunduğunu gösteriyor. Bu konuda temelde medyanın bağımsızlığı ve bilgiye özgür erişimin yarattığı kamu yararı gözetilmeli. Platformlar ve devletlerin finansal meseleler üzerinden restleşmek yerine en azından kamu yararı etrafında bir araya gelmesinde fayda görüyorum" değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: Web Özel