En büyük yük Türkiye'de, AB'yi göçmenler mi dağıtacak?

Almanya’nın eski Şansölyesi Angela Merkel, geçtiğimiz gün; Südwest gazetesinin Ulm kentinde düzenlediği etkinlikte; göçmen ve mültecileri işaret ederek, "AB ortak çözüm mekanizmaları geliştirmemesi halinde büyük bir dağılma riskiyle karşı karşıya" dedi. Tartışma yaratan açıklama sonrası gözler bir kez daha Türkiye’deki düzensiz göçmenlerin durumuna çevrildi. Suriye'de 61 yıllık Baas rejiminin çökmesi ve Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesi, yıllardır Türkiye'de geçici koruma altında yaşayan milyonlarca Suriyeli için “gönüllü dönüş” sürecinin önünü açtı. Ancak Türkiye'nin göç yönetimi alanındaki yoğun çabalarına rağmen, geri dönüşlerde istenilen ivme henüz yakalayamadı. Uzmanlara göre bunun en büyük nedeni Suriye'deki istikrarsız ortamın devam etmesi. 

EN ÇOK CİLGÖZÜN'NDEN

Geri dönüşlere ilişkin son veriler ise sürecin olumlu ancak yavaş ilerlediğin işaret ediyor. 2024’ün sonundan geçtiğimiz Nisan ayına kadar toplam 175 bin 512 Suriyeli ülkesine dönerken, söz konusu bu dönüşler, ağırlıklı olarak Hatay Cilvegözü ve Kilis Öncüpınar sınır kapılarından gerçekleşti. Öyle ki, Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan 87 bin 867 mülteci ülkesine dönerken, aynı süreçte Kilis Öncüpınar’dan 63 bin 532, Hatay Yayladağı’ndan 10 bin 151 kişi, Gaziantep Karkamış’tan 7 bin127, Hatay Zeytindalı’ndan 5 bin 410 ve Şanlıurfa Akçakale’den bin 425 kişi Suriye'ye geçiş yaptı.

EN BÜYÜK SIÇRAMA

İçişleri Bakanlığı’nın paylaştığı istatistiklere göre 2017 yılından bu yana toplam 915 bin 515 Suriyeli, Türkiye'den gönüllü olarak ülkesine döndü. Geri dönüşler 2017’de 117 bin 919 kişiyle başlarken, 2018’de 173 bin 124’e yükselmişti. Ancak sonraki yıllarda istikrarsız bir seyir oluştu. Geri dönüşler, 2019’da 93 bin 249’a, 2020’de ise pandeminin de etkisiyle 39 bin 319’a kadar geriledi. 2021 ve 2022’de sırasıyla 56 bin 963 ve 58 bin 758 Suriyeli ülkesine dönerken, en büyük sıçrama 2024’te yaşandı. Esad rejiminin yıkılmasıyla birlikte 2024 yılında 163 bin 292 kişi gönüllü dönüş yaptı. 2025’in ilk dört ayında ise bu sayı 136 bin 545’e ulaştı.

4 MİLYON YABANCI

2024 yılında gözlemlenen artış, Suriye’de güvenlik ve yönetim koşullarında yaşanan görece iyileşmenin etkilerini ortaya koysa da; halihazırda Türkiye genelindeki toplam yabancı nüfus 4 milyonu aşıyor. 2025 itibarıyla Türkiye’de toplam 4 milyon 43 bin 215 yabancı yaşadığı duyurulurken, bu sayının 2 milyon 782 bin 733’ü geçici koruma altındaki Suriyeliler'den, 1 milyon 82 bini ikamet izniyle kalanlardan, 178 bini de uluslararası koruma statüsündeki yabancılardan oluşuyor.

KARMAŞIK DENKLEM

Söz konusu tablonun, Türkiye’nin göçmen-mülteci yönetimi alanında Avrupa’nın en yoğun ülkelerinden biri olduğuna işaret ettiğini dile getiren Kamuoyu Araştırmacısı Volkan Tebrizcik ise "Suriye’ye dönüşlerin görece düşük kalmasının birçok nedeni var. Her şeyden önce güvenlik ve yaşam koşullarının tam anlamıyla istikrara kavuşmamış olması, dönenlerin barınma ve altyapı hizmetlerine erişimde karşılaştığı zorluklar, birçok Suriyelinin yıllar içinde Türkiye’de sosyal ve ekonomik bağlar kurmuş olması gibi faktörler dönüş sürecini yavaşlatıyor. Ayrıca çocukların  eğitim hayatına devam etmesi, ailelerin Türkiye’deki işgücü piyasasına entegre olması ve sosyalleşme gibi etkenler, geri dönüş kararını daha karmaşık hale getiriyor" diye konuştu.

[email protected] 

Kaynak: Web Özel