Bilerek mi yapıyorlar? | Bir telefonun ömrü kaç yıl?

Tüketiciler, bir elektronik ürün aldığında genelde ürünün kullanımı kolay, güzel ve uzun ömürlü olmasını bekliyor. Fakat ürünlerin kullanım süreleriyle ilgili tartışmalar başladı çünkü pek çok elektronik cihazın parçaları yenilenemiyor. Mesela, son dönemlerin en popüler elektronik cihazlarından AirPods'un bataryası ürüne gömülü şekilde üretiliyor ve bataryanın ömrü bittiğinde ürün de çöpe gidiyor. Bu nedenle böylesi ürünlerin yenilerini almak zorunda kalıyoruz. Bu da büyük teknoloji şirketlerin daha çok para kazanması demek fakat bu değişmek üzere...

Atropolog Geoffrey A. Fowler, kendine ait 14 elektronik cihaz üzerinde altı hafta boyunca yaptığı incelemelerde, elektronik cihazların ömrünün 3-4 yıl kadar olduğunu tespit etmiş.

'TÜKETİCİ BASKISI İLE DEĞİŞEBİLİR'

Fowler, elektronik cihazlarımızı yenilemenin genelde hem pahalı, hem tatsız işler olduğunu söylüyor. Cihazlarımızı yenilerken çevre krizine de olumsuz katkıda bulunduğumuzu vurgulayan Fowler, tüketicilerin şirketlerin üzerinde değiştirilemeyen parçalar konusunda bir baskı oluşturmasının, şirketleri bu tutumdan uzaklaştırabileceğini aktarıyor.

Ifixit isimli şirket, cihazların tamiratı konusunda faaliyetler yürütüyor. Şirketin CEO'su Kyle Wiens sektörle ilgili değerlendirmesinde, son dönemde üretilen bütün bataryaların eskimek üzere üretildiğini iddia ediyor.

Günümüzde, diş fırçasından elektrikli süpürgeye kadar kullandığımız pek çok cihazda batarya mevcut. Bu bataryalar da yazıcı toneri ya da lastikler gibi bitebilen/eskiyebilen ürünler. Fowler, “Bataryası içine gömülü bir ürün almak, tekerleklerini değiştiremeyeceğiniz bir araba almaya benziyor” diyor. Fowler, farkında olmadan bunu yaptığımızı, küresel ısınmaya ve sürdürülebilirlik krizine ne tür etkilerde bulunduğumuzu tam bilmediğimizi aktarıyor.

Elektronik cihazlar, uçaklar ve otomobiller kadar enerji tüketmiyor olabilir ancak çevreye zararı üretim ve çöpe atma aşamalarında veriyorlar. Geri dönüşüm merkezlerinde de bataryaların tetiklediği tehlikeli yangınlar çıkabiliyor. Ayrıca yeni batarya üretiminde de kobalt gibi ham maddelerin çıkarılması gerekiyor. Apple'ın verilerine göre, ürünlerin tüm kullanım süreleri boyunca yaptığı karbon emisyonlarının yüzde 70'i üretim aşamasında gerçekleşiyor.

Fowler, sadece üç firmanın, Nintendo, elektirikli bisiklet üreticisi VanMoof ve Apple'ın bataryalara dair detaylı bilgileri web sitelerinde yayımladığını aktarıyor. Sony, Dyson, Logitech, Google'ın bünyesindeki Fitbit, Amazon, Therabody ve Samsung'un bünyesindeki JBL ile de iletişime geçtiğini aktaran Fowler, bu şirketlerin kendisine cevap vermediklerini iletiyor.

ABD'de tüketiciler kazandı: Apple, Samsung... Hepsi mecbur!Teknoloji

BİLİNÇLİ ESKİTME Mİ YAPILIYOR?

"Bilinçli eskitme" ifadesi şirketlerin kasıtlı olarak kısa ömürlü ürünler ürettiği iddiası için kullanılıyor. Peki elektronik cihazlarda gömülü batarya dönemine nasıl geldik? Bunu anlamak için 20 sene önce iPod'un piyasaya çıktığı günleri hatırlamamız gerekiyor. İpod'un diğer cihazlardan farklı bir batarya sistemi vardı. Bataryası cihaza gömülüydü. Kullanıcılar yavaş yavaş cihazın bataryasının 18 ay sonra öldüğünü fark etmeye başladılar. O dönem bu uygulamaya tepkiler gelse de Apple birleşik bataryalı ürünleri üretmeye devam etti ve diğer markalar da Apple'ın peşinden gitti.

GERİ DÖNÜŞÜM TEK BAŞINA YETERLİ DEĞİL 

Büyük teknoloji şirketlerinin geri dönüşüm programları ve kampanyaları mevcut. Ancak geri dönüşüm, eski cihazlardaki ham maddelerin sadece çok ufak bir kısmını kurtarabildiği için kesin bir çözüm olarak görülmüyor. Wiens, “Yani, koca bir kamyonet dolusu eski akıllı telefon eritip, bir kamyonet yeni akıllı telefon yapamazsınız” diyor.

ABD'li Youtuber ve film yapımcısı Casey Neistat ise, bu konuda cihazların ömrünün ne zaman tükeneceğine dair bir bilgilendirme kampanyası başlattı. Eğer şirketler bu süreyi açıklamıyorsa, bu konuda bir “etiket hakkı” düzenlemesi yapılmasını savunan Neistat, tüketicilerin bu süreleri reyonlarda görebilmesi gerektiğini vurguluyor.

ABD ve AB'de yürürlüğe giren bazı düzenlemeler tüketiciye bu konuda destek olmayı hedefliyor. Avrupa Çevre Bürosu, değiştirilemeyen cihazların üretiminin yasaklanması konusunda kanun yapıcılara baskı yapıyor. Ayrıca Apple ile Samsung gibi firmalar da evde cihazların tamiratı için küçük alet çantaları satmaya başladı.

*Bu haberdeki bilgilerin büyük çoğunluğu The Washington Post'ta "Electronics are built with death dates. Let’s not keep them a secret" başlığı ile yayımlanan makaleden derlenmiştir. 

Kaynak: Web Özel