Afganistan'ın kadın hakimleri: 'Telefonumu değiştirdim, yine de ölüm tehdidi alıyorum'

Nabila, Afganistan yüksek mahkemesinde yargıç olarak çalışırken verdiği kararlar ile kadınların, eşlerini kaçıran veya onlara saldıran erkeklerden boşanmasını hukuken garanti altına almıştı. Onun verdiği kararlar sonrası hapisten çıkan bazı erkekler, yargıcı öldürmekle tehdit etti.

Ağustos ayının ortasında Taliban, Afganistan’da gücü ele geçirdiğinde hapishanede yatan binlerce erkeği serbest bıraktı. Bu erkekler arasında yargıcın hapse gönderdikleri de vardı.

Günler ilerledikçe yargıcın hapse gönderdiği mahkumlar Nabila’yı telefon ile tehdit etmeye başladılar. Kabil’deki evinden taşındı ve ailesi ile birlikte Afganistan’dan kaçışın yollarını aramaya başladı.

“Şimdi sokağa bile çıkamıyorum, Afganistan’ın önünde özellikle benim gibi kadın yargıçlar için karanlık bir gelecek var” diyor.

200 KADIN HAKİM VAR

Uluslararası Kadın Yargıçlar Derneği’nin raporuna göre; Afganistan’da 200 kadın hakim bulunuyor ve şu an hepsi saklanıyor. Çoğu banka hesabını dondurdu, Taliban kadın hakimlerin yaşadığı yerleri mahkeme kayıtlarından topladı.

Yeni Zelanda Hakimler Birliği Başkanı Susan Glazebrook, “Afganistan’daki kadın yargıçlar haklarındaki kararı bekliyor. Kadınlar lehine karar verdikleri için zor durumdalar” diyor.

Taliban’ın gelmesinin ardından Afganistan hukuk sisteminde yer alan kadınlar sadece işlerini kaybetmedi, aynı zamanda ölüm korkusu ile de mücadele veriyorlar. ABD’li avukat Kimberley Motley, Afganistan’dan kaçmaya çalışan 13 kadın avukatı, ülkeden çıkarmaya çalışıyor.

Taliban sözcüsü Bilal Karimi şu an için ülkedeki kadın avukatların ve yargıçların durumuna ilişkin bir karar verilmediğini söylüyor. Fakat şu an sahadaki durum onların çalışmasına elverişli değil. Taliban’ın ülkede kurmak istediği rejime göre; bir kadının bir erkeği yargılayabiliyor olması mümkün değil. Taliban’dan önce Afgan hukuk sisteminde 270 kadın yargıç vardı. Taliban öncesi dönemdeki Afganistan yargısında en büyük sorunlardan birinin ise rüşvet olduğu ifade ediliyor.

Afgan göçmenler bu kez de Fransa kıyılarından İngiltere'yi izliyorDünya

Taliban öncesi dönemde kadına yönelik şiddete karşı oluşturulmuş özel birimler ve savcılık ofisleri bulunuyordu. 2008 yılında Uluslararası Barış Enstitüsü tarafından yapılan bir çalışmaya göre; Afganistan’da yaşayan kadınların yüzde 90’a yakını hayatlarında en az bir kez aile içi şiddetin kurbanı olmuşlardı.

Kadın hakimler özellikle taşrada yaşanan kadına karşı şiddet ve aile içi istismar vakalarında adaletin sağlanmasında büyük rol oynuyorlardı. Afganistan medeni hukukunda boşanma ve miras gibi konularda kocalara büyük avantaj sağlanıyor.

Afgan kadın hakimleri bulmak isteyenlerin sayısı çok fazla. Eski mahkumlar bu hakimlerin akrabalarına ve arkadaşlarına şiddet uygulayarak hakimlerin yerini bulmaya çalışıyor.

TELEFONUNU DEĞİŞTİRDİ, TEHDİTLER DEVAM EDİYOR

28 yaşındaki eski hakim Vahide, “Her şeyimi kaybettim, işlerimi, evimi, çok kötü bir dönem bu” demekte. 25 yaşındaki kadın avukat Behista ise, Taliban geldiğinden beri Kabil’deki evinde saklanıyor ve Afganistan’ı annesi ve kardeşleri ile birlikte terk etmenin yollarını arıyor.

Hakim Nabila, telefon numarasını değiştirmiş olmasına rağmen ölüm tehditleri almaya devam ettiğini söylüyor. Geçen ocak ayında iki yüksek mahkeme yargıcı Kabil’de işlerine giderken yolda Taliban tarafından vurularak öldürülmüştü.

Afganistan’dan kaçmaya çalışan kadın hakimlerin başka bir sorunu ise ailelerinin ya pasaportu olmaması ya da kimlik kartı bulunmaması. ABD’li avukat Kimberley Motley ülkeden kurtarmaya çalıştığı Afgan kadınlara 1922 yılında düzenlenen Nansen Pasaport’undan çıkarmaya çalışıyor. Bu pasaport 1922 yılında Birinci Dünya Savaşı ve Rusya’daki devrim sırasında vatansız kalan insanlar için düzenlenmişti.

100 yıllık münasebet: Türkiye-AfganistanGündem

Ülkedeki kadın hakimlerin bir kısmı Polonya ve Yunanistan’a kaçmayı başardı. Yunanistan’a kaçan 40 yaşındaki kadın hakim Friba, “Son beş yıldır erkekler tarafından ölüm tehditleri alıyordum” ifadelerini kullanıyor. Hakim 2014 yılında, 17 yaşında evlendirilen kız kardeşinin boşanabilmesini hukuken garanti altına almıştı.

Taliban sözcüsü Karimi hiçbir Afgan kadın yargıcın hayatının tehlikede olmadığını onların da diğer devlet memurları gibi genel aftan faydalanacağını anlatıyor.

Yukarıdaki derlemede yer alan bilgilerin önemli bir kısmı The New York Times’ta David Zucchino imzasıyla yayımlanan ‘Afgan Women Who Once Presided Over Abuse Cases Now Fear for Their Lives’ adlı makaleden alınmıştır.